تحلیل یک ایرانشناس ترکیه ای از فرآیند همکاریها با ایران
تحلیل یک ایرانشناس ترکیه ای از فرآیند همکاریها با ایران
وان - ایرنا - دکتر 'بایرام سینکایا' استاد دانشگاه و ایرانشناس ترکیه ای در گفت و گو با ایرنا، در تحلیل فرآیند مناسبات بین تهران و آنکارا گفت: متاسفانه ما وقتی دور هم هستیم، خوب و صمیمی گفت و گو می کنیم، ولی نمی توانیم ایده ها را به فعل تبدیل کنیم.
به گزارش ایرنا، وی در حاشیه همایش شهر 'وان' که با عنوان 'نخستین مجمع تعمیق و گسترش همکاریهای بخشی و مالی ایران و ترکیه' با همکاری دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران (IPIS )، 'مرکز پژوهش های راهبردی ترک آسیا' ( TASAM )، استانداری وان و 'آژانس توسعه آناتولی شرقی'، برگزار شد، تاکید کرد که بحثهای مطرح شده در این همایش سازنده و مثبت بود.
سینکایا گفت: همانطور که شرکت کنندگان در همایش نیز مطرح کردند، باید در تحلیل فرآیند مناسبات دو جانبه همواره وجود مشکلات را نیز مد نظر داشت.
وی افزود: عوامل و عللی که بستر لازم را برای توسعه مناسبات ایران و ترکیه آماده و یا تشویق و حمایت می کند، در مقاطعی نیز به بروز مشکلاتی منجر شده و مانع از تعمیق مناسبات دو طرف شده است.
این تحلیل گر اضافه کرد: در یک دهه اخیر دو گرایش در روابط ایران و ترکیه به چشم می خورد. اول اینکه، دو کشور نشان دادند با کنار گذاشتن تفاوتهای ایدئولوژیک و آرزوی تبدیل یکدیگر و کنار گذاشتن رقابت، توانسته اند به نقاط مشترک و همکاری دست پیدا کنند.
وی گفت: در این راستا، موضوع امنیت مرزی، روابط اقتصادی و تجاری و همکاری انرژی تا حدی برجسته شده است.
سینکایا افزود: دومین رویکردی که من اسم آن را 'کمپارتمانی کردن' گذاشته ام، دو کشور جوانب مختلف روابط را با جدا کردن، می خواهند به پیش ببرند. یعنی روابط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، منطقه ای و سایر بخشها را جداگانه به پیش می برند. دو طرف به نوعی با مستقل کردن این روابط می خواهند تاثیرات نامطلوب در حوزه های مشخص را به حوزه های دیگر روابط سرایت ندهند.
وی اضافه کرد: بارزترین نمونه این مساله سوریه است. دو طرف با اینکه در این مساله تفاهم ندارند، اما دارای روابط سیاسی در عالی ترین سطح هستند و مناسبات اقتصادی هم در این چارچوب بررسی می شود.
وی گفت: به رغم این، فرآیند مناسبات نشان داده که چنین رویکردی همواره نمی تواند پاسخگو باشد و هر از گاهی نیز می توانند ساختارشکنی کند. مشکلاتی که ناشی از عوامل مختلف در روابط ایجاد می شود، به دفعات دیده شده که سیر عمومی مناسبات را به طور جدی تحت تاثیر قرار داده و تاثیر مخربی هم بر فرآیند مناسبات در حوزه های دیگر برجای گذاشته است .
وی معتقد است که با تفکیک مناسبات، نمی توان روابط دو کشور را به سطحی که آرزو می کنیم، رساند.
سینکایا در تبیین مسایل موجود بین ایران و ترکیه گفت: آنچه که مانع از تعمیق مناسبات دو کشور می شود، در چهار سرفصل می توان به آن پرداخت.
اول سیاستهای دولت - حکومتی: رویکردهای دولتها نسبت به هم یا دوستانه و یا خصمانه است که این سیاستها نقش تعیین کننده ای در فرآیند مناسبات دو کشور داشته است.
سووال این است که در این فرآیند روابط سیاسی، 'یدک کش' روابط اقتصادی می شود و یا روابط اقتصادی یدک کش روابط سیاسی است.
سینکایا اضافه کرد: تا دوره های اخیر، چنین دیده می شد که در روابط دو کشور، سیاست نقش تعیین کننده ای داشته تا روابط اقتصادی . اگر روابط تعمیق یابد و روابط اقتصادی و فرهنگی تقویت شود، روابط ایران و ترکیه از نوسانات سیاسی تاثیرپذیری کمتری خواهد داشت.
او در ادامه تحلیل با اشاره به سفر 'حسن روحانی' به آنکارا در خرداد ماه گذشته، گفت: تشکیل شورای عالی همکاریهای راهبردی بین ایران و ترکیه و برگزاری اولین نشست آن، نشان داد که دو کشور با اجرایی کردن این مکانیزم در روابط ، می خواهند عزم خود را برای توسعه مناسبات در میان بگذارند.
سینکایا، سرفصل دیگر را انگاره های منفی در نگاه دو جامعه به یکدیگر عنوان کرد و گفت: گویش های حماسی برگرفته از تاریخ دو کشور، با تاثیر پذیری منفی از تبلیغات محافل مختلف، برخی انگاره هایی در جوامع ایران و ترکیه ایجاد می کند که در بیشتر مواقع دیده شده، از واقعیت به دور است. این انگاره سازی ها برای تغییر نیز باز هستند. با تاثیر تبلیغات منفی و یا تحت تاثیر برخی از سیاستها، این انگاره در جامعه عوض می شود. در این راستا نقش دیپلماسی عمومی و رسانه ها بیشتر برجسته می شود. وقتی اطلاع رسانی درستی نمی شود، 'نظریه های توطئه' یکی پس از دیگری وارد میدان شده و انگاره های متقابل در دو جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد.
این ایرانشناس سرفصل دیگر را اختلافات در ساختار سیاسی و اقتصادی بررسی کرده و افزود: ادامه سیاستهای حمایتی کشورها، مانع از تعمیق بخشی روابط شده است. به رغم همه مکانیزم های سیاسی موجود، سنگ اندازی در مقابل همگرایی و نزدیکی نهادهای مدنی، بازرگانان و کارآفرینان و دیگر بخش ها، با ملاحظات امنیتی و اقتصادی، مانع از تعمیق و گسترش مناسبات شده است. دو طرف یا با نزدیک کردن ویژگیهای اقتصادی و تجاری به یکدیگر و یا بسنده کردن به هنجارهای بین المللی در این راستا باید راه را برای به حرکت درآوردن ظرفیتهای موجود در راه گسترش و تعمیق روابط در همه زمینه ها باز کنند.
وی اضافه کرد: سرفصل دیگر تفاوت در سیاستهای منطقه ای ایران و ترکیه است. تهران و آنکارا هر قدر منافع مشترک هم که داشته باشند، در برخی منافع با یکدیگر در تضاد هستند و هم پیمانی های منطقه ای آن ها متفاوت است.
او در نتیجه گیری از تحلیل خود گفت: راه حل موانعی که بر سر راه تعمیق روابط ایران و ترکیه شمرده شد، تقویت و توسعه دیپلماسی عمومی در روابط دو جانبه و پویا نگاه داشتن مکانیزم های سیاسی بین دو دولت در هر مقطعی و هنجارسازی مشترک است. این هنجارها یا باید بین دو طرف شکل گیرد و یا با پذیرش هنجارهای منطقه ای و بین المللی، مسیر شود.
همایش دو روزه شهر وان با عنوان نخستین مجمع تعمیق و گسترش همکاریهای بخشی و مالی ایران و ترکیه، دیشب (شنبه شب) به کار خود پایان داد.
در این همایش مسایلی درباره روابط ایران و ترکیه در سالهای اخیر توسط کارشناسان دو کشور مطرح شد.
خاورم/2011**1651
سینکایا گفت: همانطور که شرکت کنندگان در همایش نیز مطرح کردند، باید در تحلیل فرآیند مناسبات دو جانبه همواره وجود مشکلات را نیز مد نظر داشت.
وی افزود: عوامل و عللی که بستر لازم را برای توسعه مناسبات ایران و ترکیه آماده و یا تشویق و حمایت می کند، در مقاطعی نیز به بروز مشکلاتی منجر شده و مانع از تعمیق مناسبات دو طرف شده است.
این تحلیل گر اضافه کرد: در یک دهه اخیر دو گرایش در روابط ایران و ترکیه به چشم می خورد. اول اینکه، دو کشور نشان دادند با کنار گذاشتن تفاوتهای ایدئولوژیک و آرزوی تبدیل یکدیگر و کنار گذاشتن رقابت، توانسته اند به نقاط مشترک و همکاری دست پیدا کنند.
وی گفت: در این راستا، موضوع امنیت مرزی، روابط اقتصادی و تجاری و همکاری انرژی تا حدی برجسته شده است.
سینکایا افزود: دومین رویکردی که من اسم آن را 'کمپارتمانی کردن' گذاشته ام، دو کشور جوانب مختلف روابط را با جدا کردن، می خواهند به پیش ببرند. یعنی روابط اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، منطقه ای و سایر بخشها را جداگانه به پیش می برند. دو طرف به نوعی با مستقل کردن این روابط می خواهند تاثیرات نامطلوب در حوزه های مشخص را به حوزه های دیگر روابط سرایت ندهند.
وی اضافه کرد: بارزترین نمونه این مساله سوریه است. دو طرف با اینکه در این مساله تفاهم ندارند، اما دارای روابط سیاسی در عالی ترین سطح هستند و مناسبات اقتصادی هم در این چارچوب بررسی می شود.
وی گفت: به رغم این، فرآیند مناسبات نشان داده که چنین رویکردی همواره نمی تواند پاسخگو باشد و هر از گاهی نیز می توانند ساختارشکنی کند. مشکلاتی که ناشی از عوامل مختلف در روابط ایجاد می شود، به دفعات دیده شده که سیر عمومی مناسبات را به طور جدی تحت تاثیر قرار داده و تاثیر مخربی هم بر فرآیند مناسبات در حوزه های دیگر برجای گذاشته است .
وی معتقد است که با تفکیک مناسبات، نمی توان روابط دو کشور را به سطحی که آرزو می کنیم، رساند.
سینکایا در تبیین مسایل موجود بین ایران و ترکیه گفت: آنچه که مانع از تعمیق مناسبات دو کشور می شود، در چهار سرفصل می توان به آن پرداخت.
اول سیاستهای دولت - حکومتی: رویکردهای دولتها نسبت به هم یا دوستانه و یا خصمانه است که این سیاستها نقش تعیین کننده ای در فرآیند مناسبات دو کشور داشته است.
سووال این است که در این فرآیند روابط سیاسی، 'یدک کش' روابط اقتصادی می شود و یا روابط اقتصادی یدک کش روابط سیاسی است.
سینکایا اضافه کرد: تا دوره های اخیر، چنین دیده می شد که در روابط دو کشور، سیاست نقش تعیین کننده ای داشته تا روابط اقتصادی . اگر روابط تعمیق یابد و روابط اقتصادی و فرهنگی تقویت شود، روابط ایران و ترکیه از نوسانات سیاسی تاثیرپذیری کمتری خواهد داشت.
او در ادامه تحلیل با اشاره به سفر 'حسن روحانی' به آنکارا در خرداد ماه گذشته، گفت: تشکیل شورای عالی همکاریهای راهبردی بین ایران و ترکیه و برگزاری اولین نشست آن، نشان داد که دو کشور با اجرایی کردن این مکانیزم در روابط ، می خواهند عزم خود را برای توسعه مناسبات در میان بگذارند.
سینکایا، سرفصل دیگر را انگاره های منفی در نگاه دو جامعه به یکدیگر عنوان کرد و گفت: گویش های حماسی برگرفته از تاریخ دو کشور، با تاثیر پذیری منفی از تبلیغات محافل مختلف، برخی انگاره هایی در جوامع ایران و ترکیه ایجاد می کند که در بیشتر مواقع دیده شده، از واقعیت به دور است. این انگاره سازی ها برای تغییر نیز باز هستند. با تاثیر تبلیغات منفی و یا تحت تاثیر برخی از سیاستها، این انگاره در جامعه عوض می شود. در این راستا نقش دیپلماسی عمومی و رسانه ها بیشتر برجسته می شود. وقتی اطلاع رسانی درستی نمی شود، 'نظریه های توطئه' یکی پس از دیگری وارد میدان شده و انگاره های متقابل در دو جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد.
این ایرانشناس سرفصل دیگر را اختلافات در ساختار سیاسی و اقتصادی بررسی کرده و افزود: ادامه سیاستهای حمایتی کشورها، مانع از تعمیق بخشی روابط شده است. به رغم همه مکانیزم های سیاسی موجود، سنگ اندازی در مقابل همگرایی و نزدیکی نهادهای مدنی، بازرگانان و کارآفرینان و دیگر بخش ها، با ملاحظات امنیتی و اقتصادی، مانع از تعمیق و گسترش مناسبات شده است. دو طرف یا با نزدیک کردن ویژگیهای اقتصادی و تجاری به یکدیگر و یا بسنده کردن به هنجارهای بین المللی در این راستا باید راه را برای به حرکت درآوردن ظرفیتهای موجود در راه گسترش و تعمیق روابط در همه زمینه ها باز کنند.
وی اضافه کرد: سرفصل دیگر تفاوت در سیاستهای منطقه ای ایران و ترکیه است. تهران و آنکارا هر قدر منافع مشترک هم که داشته باشند، در برخی منافع با یکدیگر در تضاد هستند و هم پیمانی های منطقه ای آن ها متفاوت است.
او در نتیجه گیری از تحلیل خود گفت: راه حل موانعی که بر سر راه تعمیق روابط ایران و ترکیه شمرده شد، تقویت و توسعه دیپلماسی عمومی در روابط دو جانبه و پویا نگاه داشتن مکانیزم های سیاسی بین دو دولت در هر مقطعی و هنجارسازی مشترک است. این هنجارها یا باید بین دو طرف شکل گیرد و یا با پذیرش هنجارهای منطقه ای و بین المللی، مسیر شود.
همایش دو روزه شهر وان با عنوان نخستین مجمع تعمیق و گسترش همکاریهای بخشی و مالی ایران و ترکیه، دیشب (شنبه شب) به کار خود پایان داد.
در این همایش مسایلی درباره روابط ایران و ترکیه در سالهای اخیر توسط کارشناسان دو کشور مطرح شد.
خاورم/2011**1651