AVRUPA BİRLİĞİ – İRAN İLİŞKİLERİ
Avrupa ülkelerinin çoğunun, bilhassa Almanya, Fransa ve İngiltere’nin İran ile geçmişi çok eskilere giden siyasi ve kültürel ilişkileri vardır. Avrupa Topluluğu’nun (AT) kurulmasından sonra üye ülkeler İran ile ilişkilerini ayrı ayrı yürütmüş, AT’nin İran ile kurumsal bir ilişkisi olmamıştır. Ancak AT ülkeleri 1980’lerden itibaren siyasi birlik vizyonu çerçevesinde İran ile ilişkilerinde koordinasyona gitmiştir. 1990’ların başından itibaren Avrupa Birliği (AB) İran ile kurumsal ilişkiler geliştirmiş ve bu ülkeye yönelik olarak görece tutarlı politikalar izlemiştir. AB İran’la angajmana girmiş, bir taraftan ticari ve ekonomik ilişkileri geliştirirken diğer taraftan diyalog mekanizmaları üzerinden İran hükümetinin içeride baskıcı, dışarıda radikal politikalarını ılımlaştırmayı hedeflemiştir. Bu süreçte bazı iniş çıkışlar yaşansa da AB ülkelerinin İran ile siyasi, ekonomik ve kültürel ilişkilerinde önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Ancak 2003 yılından sonra İran’ın nükleer programı ikili ilişkilerin gündemini belirlemiştir. AB bu dönemde de Tahran ile angajman siyasetini sürdürerek nükleer meselenin müzakereler yoluyla çözülmesi için çalışmış, nihayet Temmuz 2015’te bu konuda anlaşmaya varılmasında ekili bir rol oynamıştır. Hatta, nükleer anlaşma (Kapsamlı Ortak Eylem Planı, KOEP) AB’nin en önemli dış politika başarılarından birisi olarak görülmektedir. Bu bölümde Avrupa Birliği’nin İran ile ilişkileri tarihsel süreç içerisinde değerlendirilmekte ve Birliğin İran’a yönelik politikaları ele alınmaktadır. Bu kapsamda özellikle nükleer anlaşmaya giden süreçte AB’nin rolü ve anlaşma sonrasında AB–İran ilişkilerinde meydana gelen gelişmeler incelenmektedir.
- İlhan Sağsen & Mehmet Dalar (eds.), Avrupa Birliği'nin Küresel ve Bölgesel Politikaları, (Nobel, 2022) içinde.
Comments
Post a Comment