Iran and Middle East Studies / İran ve Ortadoğu Çalışmaları

The “Fall” of Turkey-Iran Relations Dr. Bayram SİNKAYA, ORSAM Middle East Advisor, Ataturk University, bsinkaya@yahoo.com In the wake of the spread of the “Arab Spring” into Syria in March 2011, rumours regarding the worsening of Turkey-Iran relations have occupied a considerable place in public news and comments. There were concrete developments that backed those rumours. For instance, in March, two Iranian cargo planes flying over the Turkish aerospace were forced to land because they were supposedly carrying arms to Syria. And then Turkey reported to the UN Security Council Iran Sanctions Panel that one of the planes had military equipment, which was banned with the UN Security Council resolutions. However, simply to challenge those claims, Turkish Minister of Foreign Affairs Ahmet Davutoğlu, meeting with his Iranian counterpart on the occasion of inauguration ceremony of the Kapıkoy (Razi) border gate on April 16, stated; “We announce to the world that Turkey and Iran will rem...

Türkiye-Brezilya-İran Mutabakatı ve Uluslararası Sistemde Değişim Sancısı ORSAM Ortadoğu Danışmanı Bayram Sinkaya, İran Araştırmacısı Ali Kemal Yıldırım Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, İran Dışişleri Bakanı Menuçehr Muttaki ve Brezilya Dışişleri Bakanı Celso Amorim’in, İran’ın elindeki düşük düzeyde zenginleştirilmiş uranyumun daha yüksek oranlarda zenginleştirilmiş uranyum ile takas edilmek üzere Türkiye’ye göndermesine ilişkin bir mutabakat metni imzalaması dünyada geniş yankılar uyandırdı. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad ve Brezilya Cumhurbaşkanı Lula Da Silva’nın katılımıyla 17 Mayıs 2010’da Tahran’da gerçekleşen imza töreninin ardından konuyla ilgili değişik yorumlar yapılmaya devam ediyor. Bilindiği üzere mutabakat çerçevesinde, İran Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'na (UAEK) resmi bir mektupla detayları bildirecek. Daha sonra Viyana Grubu[1] onay verirse düşük düzeyde zenginleştirilmiş uranyumu bir ay içinde Türkiye'ye gön...

Türkiye-İran İlişkilerinde “Güz Sancısı” Dr. Bayram SİNKAYA, ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Atatürk Üniversitesi, bsinkaya@yahoo.co “Arap Baharı”nın Mart 2011’de Suriye’ye sıçramasının ardından Türkiye ile İran arasındaki ilişkilerin bozulmaya başladığına dair haberler ve tartışmalar bir süredir kamuoyunda önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye hava sahasından geçen iki İran kargo uçağının Mart ayı içerisinde Suriye’ye silah taşıdığı iddiasıyla indirilmesi ve bu uçaklardan birinde askeri malzeme bulunduğunun BM Güvenlik Konseyi İran Yaptırımları Komitesi’ne bildirilmesi, Türkiye-İran ilişkilerinin bozulmaya başladığı iddialarını güçlendirmişti. Bu iddiaları yalanlarcasına 16 Nisan’da Kapıköy (Razi) sınır kapısının açılışında İranlı muadili ile bir araya gelen Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, “Dünyaya ilan ediyoruz ki Türkiye ve İran ebediyete kadar dost kalacak!” demişti.[1] O günden sonra Türkiye İran ilişkilerinde bazı inişler ve çıkışlar yaşandı, ancak ikili ilişkilerdeki sorunlar resm...

BM Güvenlik Konseyi’nin İran’a Karşı Yeni Yaptırım Kararınında Ne İsteniyor? Bayram Sinkaya, ORSAM Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ U.İ.B. Araştırma Görevlisi 1990’lı yılların başından beri İran ile ABD arasındaki önemli ihtilaflardan birisi olan İran nükleer programı, 2002 yılında İran’ın “gizli” nükleer tesisler inşa ettiğinin ortaya çıkması üzerine uluslararası bir soruna dönüşmüştü. Sorunun çözümüne yönelik olarak İran ile AB Üçlüsü (Almanya, Fransa ve İngiltere) arasındaki müzakerelerin sonuç vermemesi üzerine 2006 yılında İran nükleer dosyası Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) tarafından BM Güvenlik Konseyi’ne havale edilmişti. Bu tarihten sonra Güvenlik Konseyi İran’a karşı beş ayrı karar -- 1696 (2006), 1737 (2006), 1747 (2007), 1803 (2008) ve 1835 (2008) -- almıştı. Güvenlik Konseyi İran’a karşı aldığı kararlarda NPT (Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması) üyesi bütün ülkelerin “ayrım yapılmaksızın” nükleer enerjinin barışçı kullanımı hakkına sahip olduğunu...

İran Nükleer Programı Karşısında Türkiye'nin Tutumu ve Uranyum Takası Mutabakatı Bayram Sinkaya, ORSAM Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ U.İB. Araştırma Görevlisi İran’ın 1979 İslam Devrimi öncesinde temelleri atılmış olan nükleer programı 1990’lı yıllarda yeniden başlatıldıktan sonra İran- ABD/Batı ilişkilerinde önemli sorunlardan biri haline gelmiştir. Türkiye önceleri İran’ın nükleer programına kayıtsız kalsa da nükleer programdan dolayı İran ile Batı arasındaki gerginliğin son sekiz yılda artmasına paralel olarak konuyla ilgilenmeye başlamıştır. 2000’li yıllarda İran’ın nükleer programı hem Türkiye-İran ilişkilerinde hem de Türkiye’nin Batılı müttefikleri ile temaslarında giderek artan sıklıkla gündeme gelmeye başlamıştır. Metnin Tamamı http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/201076_bayram.pdf 21 HAZİRAN 2010

Türkiye-İran İlişkileri ve Cumhurbaşkanı Gül’ün İran Ziyareti Dr. Bayram Sinkaya, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Devlet Bakanı ve Türkiye-İran Karma Ekonomik Komisyon Eşbaşkanı Cevdet Yılmaz, milletvekilleri, sınır illerinin valileri, 100’den fazla işadamı, akademisyen ve gazetecilerden oluşan kalabalık bir heyetle birlikte 13-16 Şubat 2011 tarihleri arasında komşu ülke İran’a resmi bir ziyaret gerçekleştirdi. Bu ziyaret, hem Türkiye-İran ilişkilerinde kaydedilen ilerlemeyi göstermesi açısından, hem de iki ülke arasındaki ilişkilerin “sınırlarını” ortaya koyması açısından oldukça önemli olmuştur. Bu yazıda Gül’ün İran’daki çalışmaları göz önünde bulundurularak Türkiye-İran ilişkilerinde kaydedilen ilerleme ve ikili ilişkilerin seyri tartışılacaktır. 23 MART 2011 Tam metin http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/2011314_BAYRAM.SINKAYA.3.3.3.3.pdf

İran Cumhurbaşkanı Ahmedinecad’ın Tacikistan ve Türkmenistan Ziyaretleri Bayram Sinkaya, ORSAM Ortadoğu Danışmanı 2005 yılında Mahmud Ahmedinecad’ın cumhurbaşkanı olmasından sonra İran’ın Batı ile ilişkileri tekrar bozuldu. ABD önderliğinde Batı’nın İran’ı izole etme çabalarına karşılık İran dış politikasını çeşitlendirmeye ve Batı dışındaki ülkelerle ve komşularıyla ilişkilerini geliştirmeye ağırlık verdi. İran bu dönemde bir taraftan Afrika ve Latin Amerika açılımları yaparken diğer taraftan Şangay İşbirliği Örgütü’ne üye olmaya çalıştı. Bununla birlikte İran’ın Ortadoğu’dan Kafkasya, Güney Asya ve Orta Asya’ya uzanan “yakın havzası” İran dış politikasındaki öncelikli yerini korudu. İran Batı ve İsrail ile ilişkilerinin aksine bu bölgelerde problem yaratmaktan kaçınarak işbirliğini öne çıkardı. İran Cumhurbaşkanı Ahmedinecad, bu çerçevede 4–6 Ocak tarihleri arasında Tacikistan’ı ve Türkmenistan’ı ziyaret etti. Tacikistan’ın, İran dış politikasında önemli bir yeri vardır...

Başbakan Erdoğan'ın Tahran Ziyareti ve Türkiye-İran İlişkilerinin Gündemi Bayram Sinkaya, ORSAM Ortadoğu Danışmanı Başbakan Recep T. Erdoğan 26-27 Ekim tarihlerinde Başbakan olarak 3. kez İran’ı ziyaret edecektir. Bu ziyaret, hem İran’ın hem de Türkiye’nin izledikleri dış politika itibariyle uluslararası siyaset gündeminde ön sıralarda olduğu bir döneme denk gelmesi nedeniyle ilgi çekicidir. Uzun bir zamandır nükleer programı nedeniyle uluslararası gündemde önemli bir yer işgal eden İran, tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçimleri, seçim sonrası protestolar ve şiddetlenen rejim içi tartışmalar ve son olarak 5+1 grubuyla yaptığı müzakereler nedeniyle gündemde tekrar ön plana çıkmıştır. Türkiye ise Irak ve Suriye ile uzun süredir yürüttüğü müzakereleri çok sayıda anlaşma ile tamamlaması; bu iki ülke ile ard arda düzenlediği “Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Toplantıları” ve İsrail ile ilişkilerinde ortaya çıkan gerginlikler nedeniyle son günlerde ilgi odağı olmuştur. İran’ın Ir...

Cumhurbaşkanı Gül’ün İran Ziyareti ve Türkiye-İran İlişkilerinde ABD Faktörü ODTÜ Ulus. İliş. Araş. Gör. Bayram Sinkaya Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün Ekonomik İşbirliği Teşkilatı’nın (EİT) 10. Zirvesi’ne katılmak üzere 10-11 Mart tarihlerinde İran’a yaptığı ziyaret, İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad’ın İstanbul’a yaptığı ziyaretten altı ay sonra ve ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’ın Türkiye’ye yaptığı ziyaretten çok kısa bir süre sonra gerçekleşmesi ve bu ziyaret sırasında İslam Devrimi Rehberi Ayetullah Ali Hamaney ile görüşmesi nedeniyle büyük ilgi uyandırmıştır. Bu diplomatik hareketlilik Türkiye-İran ilişkileriyle ilgili iki hususun yeniden değerlendirilmesini gerekli kılmaktadır: Türk dış politikasının ağırlık merkezinin giderek Ortadoğu’ya kaydığı iddia edilen bir dönemde Türkiye ile İran arasında ortaya çıkan bu yakınlaşma nasıl değerlendirilmelidir? Barack Obama liderliğindeki yeni Amerikan yönetiminin Ortadoğu politikası Türkiye ile İran arasındaki ilişkileri ...

İran'da Seçimler Bitti, Mücadele Devam Ediyor Bayram Sinkaya, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü, Araştırma Görevlisi İran’da 12 Haziran 2009 Cuma günü yapılan 10. Cumhurbaşkanlığı seçimi İran tarihinin en çekişmeli seçimi olmuştur. Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad (radikal), eski Başbakan Mir Hüseyin Musavi (Reformcu), eski Meclis Başkanı Mehdi Kerrubi (Reformcu) ve Eski Devrim Muhafızları komutanı Muhsin Rezai’nin (Muhafazakâr) yarıştığı seçimlere İran İçişleri Bakanlığı’nın verdiği rakamlara göre rekor bir katılım (yüzde 82) olmuştur. Cumhurbaşkanı Ahmedinecad, kullanılan oyların yüzde 62’sini alarak ikinci defa cumhurbaşkanı seçilmiş ve Reformcu aday Musavi de oyların yüzde 33’ünü almıştır. Rakipler arasındaki çekişme, seçim kampanyası ve oylama süreci ile sınırlı kalmamış; tartışmalar seçim sonrasına da taşınmıştır. İran tarihinde ilk defa seçimleri kaybeden adaylar, seçimlerin koordinasyonunu üstlenen İçişleri Bakanlığı tarafından ilan edilen sonuçları kabul etm...

The Iranian election is over, but the struggle continues 14 June 2009 Bayram Sinkaya, METU, Department of International Relations, Research Assistant Iran’s 10th presidential election, held on Friday, July 12th, 2009, was the most contentious election in Iran’s history. In the election, where President Mahmoud Ahmedinejad (radical), ex-prime minister Mir Hussein Mousavi (Reformist), ex-chairman of the Parliament Mahdi Karrubi (Reformist) and former head of Iran’s Revolutionary Guards Mohsen Rezai (conservative) were competing, the participation rate is at its highest level according to the numbers announced by Iran Ministry of the Interior. President Ahmadinejad was elected for a second time by winning 62% of the votes, while the Reformist candidate Mousavi obtained 33% of the votes. Contention between the rivals is not confined with the election campaign and voting process, and the disputes continued in the post-election period. For the first time in Iranian history, t...

Iran’s Negotiations with the 5 +1 Group: Negotiations Only in Name? Bayram Sinkaya, ORSAM Middle East Political Advisor Negotiations between Iran and the P5+1 group (the UN Security Council’s 5 permanent members and Germany), which Turkey wants to host so that it will be included in the talks, are going to be held on October 1, in Geneva. The secretary of National Security Said Celili will be chair of the Iranian delegation, and European Commission Foreign Policy Commissioner Javier Solana will preside as moderator of the 5 +1 group's delegation. In April Iran responded to the P5+1 group’s proposal package which was prepared for the deliberation of Iran's nuclear program by preparing its own proposal package. The parties will begin negotiations over the package of proposals offered by Iran. However, both parties’ negotiating agendas and their expectations seem to be different, and this is expected to affect these negotiations negatively. The P5+1 group’s purpose in these ...

The Cabinet of Ahmadinejad Has Changed, but not His Policies Bayram Sinkaya, ORSAM Middle East Advisor The new cabinet of the Islamic Republic of Iran has finally been formed, after the contested June 12 Elections. Eighteen of the twenty-one candidates that Mahmoud Ahmadinejad proposed for the cabinet managed to receive a vote of confidence on Thursday September 3, following heated arguments in the Iranian Majlis (legislature). [1] Ahmadinejad’s second cabinet differs from the first in important ways. The most important of these differences is the fact that the members of the previous cabinet have nearly all been replaced. Only six of the ministers from Ahmadinejad’s first cabinet remain in the new one. In the new cabinet, Manoucheher Mottaki was selected to be the Minister of Foreign Affairs, Ali Akbar Mehrabian as the Minister of Industry and Mines, Mohammad Abbasi as the Minister of Cooperatives, and Ahmed Hurrem as the Minister of Roads and Transportation, while Masoud Mirkaze...

The Iranian President Ahmadinejad’s Visits to Tajikistan and Turkmenistan Bayram Sinkaya, ORSAM Middle East Political Advisor Since Mahmoud Ahmadinejad became president in 2005, Iran's relations with the West have broken down again. In spite of Western efforts, in particular, US led efforts, to isolate Iran, Iran chose to diversify its foreign policy and to improve its relations with its neighbors. During this period, Iran worked on Africa and Latin America initiatives on one hand, and tried to become a member of the Shanghai Cooperation Organization on the other. Moreover, Iran’s "river basin" extending from the Middle East to the Caucasus, South Asia and Central Asia occupied the top position on the Iran's foreign policy agenda. In contrast to its relations with the West and Israel, Iran avoided creating problems in these areas by emphasizing cooperation. This is the context for Iran’s President Ahmadinejad visit to Turkmenistan and Tajikistan on January 4 and 6,...